In 1980 was Nederland in de ban van een groots gifschandaal in Lekkerkerk. Proefontgravingen lieten een forse verontreiniging zien met kankerverwekkend stoffen en een directe bedreiging voor de bewoners van de wijk. Passend in het tijdsbeeld (steeds mondiger en beter geïnformeerde burgers, aandacht voor welzijn en milieu) besluit het Bestuurlijk Overleg direct handelend op te treden en de omgeving te saneren. De Heidemij stond vooraan bij deze operatie.
Gebroken waterleiding
Begin jaren zeventig startte de bouw van woonwijk Lekkerkerk-West. Bij het bouwrijp maken van het veenweidegebied werden de sloten tussen de percelen gevuld met onder andere chemische en kankerverwekkend afvalstoffen. Op 15 september 1979 sprong in de woonwijk een hoofdwaterleiding waardoor uiteindelijk een forse bodemverontreiniging werd ontdekt. De hele nieuwbouwwijk met driehonderd woningen bleek te zijn gebouwd op sterk verontreinigde grond en moest worden gesaneerd om verdere schade te voorkomen.
Onderzoek naar vervuiling grond golfterrein in Alphen aan den Rijn met geigerteller.
Door: Rob Croes voor Anefo, Nationaal Archief, Den Haag.
Samenwerking
Een groot aantal organisaties werkte samen, waarbij het Rijk de financiën coördineerde; de techniek was de verantwoordelijkheid van Provinciale Waterstaat Zuid-Holland. Grondwerk-specialist/aannemer Mourik voerde de ontgraving uit. Het Rijksinstituut voor Drinkwatervoorziening, Heidemij en diverse externe laboratoria verzorgden de analytisch-chemisch en milieukundige begeleiding.
Opgegraven vaten met chemische stoffen. Door: Hans van Dijk voor Anefo. Nationaal Archief, Den Haag.
Aanpak en rol Heidemij
De Heidemij leverde twee analisten en een coördinator voor de monsterverwerking van de ontgravingen. Vijftien zwaar beschermde Heidemij medewerkers werden als deskundigen ingezet bij de ontgraving van de vervuilde grond en de sortering van het afval. In totaal is er 153.000 ton verontreinigde grond afgevoerd en werden er 1651 vaten chemisch afval aangetroffen. Dankzij de goede samenwerking is het gifschandaal zonder grootschalige (gezondheids)schade verlopen.
Laatste afgraving in gifwijk van Lekkerkerk, graafmachines aan het werk. Door: Marcel Antonisse voor Anefo. Nationaal Archief, Den Haag.
Maatschappelijke aandacht en wetgeving
Het Lekkerkerk-schandaal is een van de eerste instanties waar de Heidemij betrokken was als expert over bodemsanering en milieu. Tegenwoordig is dit vanzelfsprekend voor ons, maar in de jaren ’70 kwam deze discipline pas tot stand. De sanering vergrote de maatschappelijke aandacht en het versnelde de invoering van wetgeving rond bodemsanering en -bescherming. Al met al is het gifschandaal zonder grote incidenten tot een goed einde gebracht, mede door de Heidemij en positieve samenwerking tussen de betrokken partijen.
Bewonersprotest op een raam. Door: Marcel Antonisse voor Anefo. Nationaal Archief, Den Haag.
Bekijk hier de aflevering van Andere Tijden over het gifschandaal in Lekkerkerk
Een korte eigen video over dit project kunt u hier downloaden.